DNS چیست؟

تاریخ انتشار: ۰۶ شهریور ۱۴۰۱

زمان تقریبی مطالعه: ۱۸ دقیقه

https://www.pgtm.ir/RpAP/

DNS چیست و چرا به آن دفترچه تلفن اینترنت می‌گویند؟ در این راهنمای کامل با نحوه کار دی ان اس، انواع رکوردهای آن و تأثیرش بر سرعت و امنیت سایت خود آشنا شوید.

تا به حال فکر کرده‌اید وقتی آدرس pingoteam.ir را در مرورگر خود تایپ می‌کنید و کلید Enter را می‌زنید، چه اتفاقی در پشت صحنه رخ می‌دهد؟ چگونه کامپیوتر شما از میان میلیاردها دستگاه متصل به اینترنت، دقیقاً سرور میزبان این سایت را پیدا می‌کند؟ پاسخ در یک سیستم شگفت‌انگیز و حیاتی به نام DNS نهفته است. DNS یا (Domain Name System)، در واقع «دفترچه تلفن اینترنت» است؛ یک سیستم جهانی که نام‌های خوانا و قابل فهم برای انسان (مانند نام دامنه) را به آدرس‌های عددی قابل درک برای کامپیوترها (IP آدرس) ترجمه می‌کند. بدون DNS، گشت‌وگذار در اینترنت به سختی به خاطر سپردن شماره تلفن‌های طولانی برای هر سایت بود!

DNS چیست؟ تعریف ساده و یک مثال کاربردی

به ساده‌ترین بیان، سیستم نام دامنه (DNS) یک پایگاه داده عظیم و توزیع‌شده است که نام‌های دامنه (Domain Names) را به آدرس‌های IP متناظرشان نگاشت می‌کند.

بیایید به مثال دفترچه تلفن برگردیم:

نام دامنه: نامی است که شما به راحتی به خاطر می‌سپارید، مثل pingoteam.ir. این مانند نام دوستتان در لیست مخاطبین گوشی شماست.
آدرس IP: یک رشته طولانی از اعداد (مانند 192.168.1.1) است که آدرس دقیق هر دستگاه یا سرور در شبکه اینترنت را مشخص می‌کند. این مانند شماره تلفن دوستتان است.

شما نام "پینگوتیم" را به خاطر می‌سپارید، نه یک سری عدد بی‌معنی را. وقتی نام دامنه را وارد می‌کنید، DNS مانند دفترچه تلفن عمل کرده، شماره (IP آدرس) مربوط به آن نام را پیدا می‌کند و کامپیوتر شما را به آن متصل می‌کند. این فرآیند که به آن DNS Resolution یا "تحلیل نام" می‌گویند، معمولاً در کسری از ثانیه انجام می‌شود.

IP آدرس چیست و چرا به آن نیاز داریم؟

هر دستگاهی که به اینترنت متصل می‌شود، از کامپیوتر شخصی شما گرفته تا سرورهایی که وب‌سایت‌ها را میزبانی می‌کنند، یک شناسه منحصربه‌فرد عددی به نام آدرس پروتکل اینترنت (IP Address) دارد. این آدرس‌ها به کامپیوترها اجازه می‌دهند تا یکدیگر را در شبکه جهانی اینترنت پیدا کرده و با هم ارتباط برقرار کنند. دو نسخه اصلی از IP وجود دارد:

IPv4: نسخه قدیمی‌تر که از ۳۲ بیت تشکیل شده و به شکل چهار عدد تفکیک‌شده با نقطه نمایش داده می‌شود (مثال: 172.217.16.142).
IPv6: نسخه جدیدتر که برای مقابله با کمبود آدرس‌های IPv4 ساخته شده، ۱۲۸ بیتی است و ساختار پیچیده‌تری دارد (مثال: 2001:0db8:85a3:0000:0000:8a2e:0370:7334).

کامپیوترها با این اعداد کار می‌کنند، اما ما انسان‌ها با نام‌ها راحت‌تریم. اینجاست که DNS به عنوان مترجم وارد عمل می‌شود.

DNS چگونه کار می‌کند؟ سفری از دامنه تا سرور

فرآیند ترجمه نام دامنه به IP آدرس، یک رقص هماهنگ میان چندین نوع سرور مختلف است. بیایید این سفر چند میلی‌ثانیه‌ای را قدم به قدم دنبال کنیم:

مرحله ۱: درخواست از مرورگر و جستجو در حافظه پنهان (Cache)

وقتی شما pingoteam.ir را در مرورگر خود وارد می‌کنید، اولین کاری که کامپیوتر شما انجام می‌دهد، جستجو در حافظه پنهان یا کش (Cache) خود است. ممکن است شما قبلاً از این سایت بازدید کرده باشید و IP آدرس آن در حافظه موقت مرورگر یا سیستم‌عامل شما ذخیره شده باشد. اگر IP در کش پیدا شود، فرآیند در همین‌جا به پایان می‌رسد و سایت بلافاصله بارگذاری می‌شود. این کار باعث افزایش چشمگیر سرعت در بازدیدهای مجدد می‌شود.

مرحله ۲: ارتباط با DNS Resolver (سرور ISP)

اگر IP در کش محلی شما پیدا نشد، کامپیوتر شما درخواست را به یک سرور خاص به نام DNS Resolver یا Recursive Resolver ارسال می‌کند. این سرور معمولاً توسط ارائه‌دهنده خدمات اینترنت (ISP) شما (مانند شاتل، مخابرات و...) مدیریت می‌شود. وظیفه این سرور این است که IP آدرس مورد نظر شما را پیدا کند. این سرور خودش یک حافظه کش بزرگ دارد و ممکن است IP سایت مورد نظر شما در آن ذخیره شده باشد. اگر نبود، این سرور سفر خود را برای یافتن پاسخ آغاز می‌کند.

مرحله ۳: پرس‌وجو از سرورهای ریشه (Root Servers)

DNS Resolver ابتدا یک درخواست به یکی از ۱۳ مجموعه سرور ریشه (Root Server) در سراسر جهان ارسال می‌کند. این سرورها بالاترین سطح در هرم DNS هستند. سرور ریشه، آدرس IP دامنه درخواستی را نمی‌داند، اما می‌داند که کدام سرور مسئول پسوند دامنه مورد نظر (.ir در مثال ما) است. بنابراین، سرور ریشه، آدرس سرور TLD مربوط به .ir را به Resolver برمی‌گرداند.

مرحله ۴: پرس‌وجو از سرور TLD

حالا DNS Resolver با اطلاعات جدید خود، یک درخواست به سرور دامنه سطح بالا (TLD Name Server) ارسال می‌کند. این سرورها مسئول یک پسوند خاص مانند .com، .org یا .ir هستند. سرور TLD نیز آدرس IP نهایی را ندارد، اما می‌داند که کدام سرورها مسئول مدیریت اطلاعات دامنه pingoteam.ir هستند. این سرورها به Authoritative Nameserver معروفند. سرور TLD، آدرس آن Name Serverها را به Resolver می‌دهد.

مرحله ۵: پرس‌وجو از سرور معتبر نام (Authoritative Nameserver)

در نهایت، DNS Resolver درخواست خود را به Authoritative Nameserver ارسال می‌کند. این سرور، سرور نهایی و منبع اصلی اطلاعات مربوط به یک دامنه خاص است. این سرورها معمولاً توسط شرکت هاستینگ شما مدیریت می‌شوند و تمام رکوردهای DNS مربوط به دامنه شما روی آن‌ها تنظیم شده است. این سرور، IP آدرس دقیق pingoteam.ir را در اختیار دارد و آن را به DNS Resolver برمی‌گرداند.

مرحله ۶: بازگشت پاسخ و بارگذاری سایت

DNS Resolver حالا که پاسخ نهایی (IP آدرس) را دریافت کرده، آن را به کامپیوتر شما ارسال می‌کند. همچنین این آدرس را در حافظه کش خود ذخیره می‌کند تا در درخواست‌های بعدی سریع‌تر پاسخ دهد. کامپیوتر شما سرانجام آدرس عددی سرور پینگوتیم را دارد، یک درخواست مستقیم به آن IP ارسال می‌کند و سرور نیز با ارسال فایل‌های سایت، آن را در مرورگر شما به نمایش در می‌آورد.

انواع رکوردهای DNS که باید بشناسید

Authoritative Nameserver اطلاعات یک دامنه را در قالب "رکوردها" (Records) ذخیره می‌کند. هر نوع رکورد وظیفه خاصی دارد. به عنوان صاحب یک وب‌سایت، آشنایی با چند رکورد اصلی برای شما مفید است:

رکورد A: اصلی‌ترین رکورد DNS. این رکورد یک نام دامنه را به یک آدرس IPv4 متصل می‌کند.
رکورد AAAA: مشابه رکورد A است، اما برای اتصال دامنه به آدرس‌های جدیدتر IPv6 استفاده می‌شود.
رکورد CNAME: این رکورد به جای اشاره به یک IP، یک نام دامنه را به نام دامنه دیگری ملقب (alias) می‌کند. مثلاً می‌توانید www.pingoteam.ir را به pingoteam.ir متصل کنید.
رکورد MX: این رکورد مشخص می‌کند که ایمیل‌های ارسال‌شده به دامنه شما (مثلاً info@pingoteam.ir) باید به کدام سرور ایمیل تحویل داده شوند.
رکورد NS: این رکورد مشخص می‌کند که کدام سرورها، Authoritative Nameserverهای دامنه شما هستند. معمولاً هر دامنه حداقل دو رکورد NS دارد.
رکورد TXT: یک رکورد متنی که برای اهداف مختلفی استفاده می‌شود، از جمله تأیید مالکیت دامنه برای سرویس‌هایی مانند Google Search Console یا تنظیمات امنیتی ایمیل (مانند SPF و DKIM).

DNS اختصاصی (Private Nameservers) چیست و چه مزایایی دارد؟

حالا که با رکورد NS آشنا شدید، ممکن است این سوال برایتان پیش بیاید که آیا می‌توان این نیم‌سرورها را شخصی‌سازی کرد؟ پاسخ مثبت است و این کار از طریق DNS اختصاصی یا Private Nameservers انجام می‌شود.
به طور معمول، وقتی شما یک هاست تهیه می‌کنید، شرکت هاستینگ به شما آدرس نیم‌سرورهای خود را می‌دهد که چیزی شبیه به ns1.company.com و ns2.company.com است. اما با استفاده از DNS اختصاصی، شما می‌توانید این آدرس‌ها را با نام دامنه خودتان برندسازی کنید. در این حالت، نیم‌سرورهای شما به شکلی مانند ns1.yourdomain.com و ns2.yourdomain.com درمی‌آیند.
در واقع DNS اختصاصی یک "ماسک" یا "برچسب" حرفه‌ای بر روی DNSهای اصلی شرکت هاستینگ شماست.

چرا از DNS اختصاصی استفاده کنیم؟

استفاده از نیم‌سرورهای اختصاصی، به‌خصوص برای کسب‌وکارها، طراحان سایت و نمایندگان فروش هاستینگ (Resellers)، مزایای قابل توجهی دارد:

برندینگ و ظاهر حرفه‌ای (Branding): این اصلی‌ترین مزیت است. وقتی کاربری اطلاعات دامنه شما را بررسی می‌کند (Whois می‌گیرد) و با نیم‌سرورهای ns1.pingoteam.ir مواجه می‌شود، برند شما بسیار مستقل‌تر، بزرگ‌تر و حرفه‌ای‌تر به نظر می‌رسد تا زمانی که از نیم‌سرورهای عمومی یک شرکت هاستینگ دیگر استفاده کنید. این کار حس اعتماد را در مشتریان شما تقویت می‌کند.
سهولت در جابجایی هاستینگ (Easy Migration): این یک مزیت فنی بسیار مهم است. تصور کنید شما ۱۰ وب‌سایت را مدیریت می‌کنید و همگی از DNS اختصاصی شما (ns1.yourdomain.com) استفاده می‌کنند. اگر روزی تصمیم بگیرید شرکت هاستینگ خود را عوض کنید، دیگر نیازی نیست به پنل دامنه هر ۱۰ سایت مراجعه کرده و NS آن‌ها را تغییر دهید! کافی است به پنل دامنه اصلی خود (yourdomain.com) بروید و فقط آدرس IPهای مربوط به ns1 و ns2 خود را به IPهای سرور جدید به‌روزرسانی کنید. تمام سایت‌های شما به صورت خودکار به سرور جدید متصل می‌شوند.
افزایش امنیت جزئی و پنهان‌سازی اطلاعات: با استفاده از DNS اختصاصی، شما نام شرکت میزبان وب خود را پنهان می‌کنید. این کار پیدا کردن اطلاعات در مورد زیرساخت شما را برای هکرها کمی دشوارتر می‌کند.

DNS اختصاصی به معنای DNS سریع‌تر نیست!

یک تصور غلط رایج این است که استفاده از DNS اختصاصی باعث افزایش سرعت یا عملکرد DNS می‌شود. این تصور صحیح نیست. همان‌طور که گفتیم، DNS اختصاصی تنها یک "برچسب" است و درخواست‌ها در نهایت توسط همان سرورهای اصلی شرکت هاستینگ شما پردازش می‌شوند.
پس اگر به دنبال سرعت و امنیت بالاتر هستید، راه‌حل چیست؟
در اینجاست که باید به سراغ سرویس‌های DNS پرمیوم (Premium DNS) بروید. شرکت‌های بزرگی مانند Cloudflare، Google Cloud DNS یا Amazon Route 53، سرویس‌های DNS بسیار پیشرفته‌ای را ارائه می‌دهند که از طریق یک شبکه جهانی توزیع‌شده (Anycast Network)، درخواست‌های کاربران را از نزدیک‌ترین سرور به آن‌ها پاسخ می‌دهند. این کار باعث کاهش چشمگیر زمان پاسخ‌دهی (Latency) و افزایش امنیت در برابر حملات DDoS می‌شود.

چرا DNS برای کسب‌وکار شما مهم است؟

ممکن است DNS یک مفهوم کاملاً فنی به نظر برسد، اما عملکرد صحیح آن تأثیر مستقیمی بر موفقیت کسب‌وکار آنلاین شما دارد:

سرعت وب‌سایت: اولین قدم برای بارگذاری سایت شما، تحلیل DNS است. اگر این فرآیند کند باشد، حتی سریع‌ترین سرورها هم نمی‌توانند سایت شما را به سرعت به کاربر نشان دهند. استفاده از سرویس‌های DNS پرسرعت (Premium DNS) می‌تواند تأثیر مثبتی بر سرعت اولیه سایت شما داشته باشد.
در دسترس بودن (Uptime): اگر سیستم DNS شما دچار مشکل یا قطعی شود، هیچ کاربری نمی‌تواند سایت شما را باز کند، حتی اگر سرور هاستینگ شما ۱۰۰٪ فعال باشد. در واقع از دید کاربر، سایت شما از دسترس خارج شده است.
امنیت: DNS می‌تواند هدف حملات سایبری مانند DNS Spoofing یا Cache Poisoning قرار گیرد که در آن، هکرها کاربران را به سایت‌های جعلی و مخرب هدایت می‌کنند. استفاده از پروتکل‌های امنیتی مانند DNSSEC به جلوگیری از این نوع حملات کمک می‌کند.
تجربه کاربری: یک اتصال سریع و بدون وقفه که توسط DNS تسهیل می‌شود، اولین حس مثبتی است که کاربر از برند شما دریافت می‌کند.

جمع‌بندی

DNS یکی از آن قهرمانان گمنام و نامرئی اینترنت است که بدون آن، وب به شکلی که امروز می‌شناسیم وجود نداشت. این سیستم پیچیده و توزیع‌شده، با ترجمه نام‌های ساده و انسانی به آدرس‌های عددی، به ما اجازه می‌دهد تا به راحتی در دنیای وب گشت‌وگذار کنیم. به عنوان صاحب یک وب‌سایت، درک اصول اولیه DNS به شما کمک می‌کند تا اهمیت انتخاب یک سرویس هاستینگ و DNS معتبر را بهتر درک کنید، زیرا سرعت، امنیت و در دسترس بودن وب‌سایت شما به عملکرد صحیح این سیستم وابسته است.

بیشتر بخوانید